Danejka: Elitaj zaŭtrašniaha hramadstva buduć nie ajcišniki
U jakuju budučyniu kocicca śviet? Hienieralny dyrektar biźnies-škoły IPM ličyć, što nazad – u siaredniaviečča.
Čaho nie było ŭ Rabinzona Kruza
Łakalnaść, kastamizacyja, vialiki razryŭ pamiž niešmatlikaj elitaj i astatnim narodam – toje, što charaktaryzuje «ciomnuju epochu» i toje, što čakaje nas napieradzie. Pra heta Pavieł Danejka razvažaŭ padčas publičnaj lekcyi Latučaha ŭniviersietu i Centra jeŭrapiejskaj transfarmacyi ŭ miežach cykła «Ujaŭlajučy Biełaruś: idei i vobrazy dla supolnaj budučyni».
Havorku hiendyrektar biźnies-škoły IPM pačaŭ zdalok – z tranzakcyjnych vydatkaŭ. Kali patłumačyć hety termin zusim prosta, jon aznačaje ŭsie tyja «vydatki, jakich nie było ŭ Rabinzona Kruza». U hieroja ramana Defo, jak viadoma, nie było ludziej.
– Najmajučy ludziej na pracu, my pavinny zaklučyć kantrakt. Maja mara – kab čałaviek šmat pracavaŭ, a ja jamu ničoha nie płaciŭ. Jaho mara – kab ja jamu šmat płaciŭ, a jon ničoha nie rabiŭ. My dzieści zhandlavalisia pasiaredzinie. Paśla zaklučeńnia kantraktu jaho treba kantralavać – heta vydatki na pošuk infarmacyi, adsočvańnie situacyi, strachavyja ŭnioski.
Jość jašče i vytvorčyja vydatki, jakija składajucca z enierhietyčnaj i vytvorčaj sistem. Jany taksama charaktaryzujucca łakalnaściu i hłabalnaściu. Pry siaredniaviečnym fieadaliźmie ŭsio nieabchodnaje dla žyćcia vyrablałasia na miescy, mižnarodny handal składaŭsia, u asnoŭnym, z pradmietaŭ raskošy. Asnovu enierhietyki pry fieadaliźmie składali młyny, drovy – jana była taksama łakalnaj i, jak modna kazać siońnia, «zialonaj». Da hłabalizacyi ŭ hetaj śfiery pryvioŭ užo kapitalizm.
Ale vierniemsia da tranzakcyjnych vydatkaŭ. Raźvićcio internetu značna paspryjała ich źnižeńniu. I heta, na dumku Paŭła Danejki, viadzie da taho, što ŭsio patańnieje, usie vytvorcy buduć absłuhoŭvać piersanalna vas i rezka ŭzraście biaśpieka. Mahčymaść abjadnoŭvacca ŭ supołki i rabić sumiesnyja pakupki, a taksama kraŭd-ekanomika spryjajuć źnižeńniu cen. A voś dystrybjucyja pamre ci transfarmujecca ŭ niešta inšaje. Sučasnaja situacyja vymahaje admaŭlacca ad pasiarednikaŭ pamiž vytvorcam i spažyŭcom.
– Ja hadoŭ 20 byŭ staršynioj naziralnaj rady «Miłavicy», i ŭ pieradkryzisnym 2008 hodzie jana była druhoj pa prybytkovaści (addačy na kapitał) kampanijaj u śviecie. Pieršaj była maleńkaja brusielskaja kampanija. U «Miłavicy» było 40 adrasoŭ adhruzki ŭ Rasii, adkul dystrybjutary pradajuć pradukcyju. U brusielskaj kampanii 1500 adrasoŭ adhruzki, jany pastaŭlajuć tavar naŭprost u kramy.Dystrybjutary zabirali sabie 20%. Hetyja łancužki buduć skaračacca, bo tranzakcyjnyja vydatki taksama skaračajucca, spraščajecca łahistyka, – tłumačyć Pavieł Danejka.
«Jak tolki ŭ nas uźniknie raj, my prosta vymram»
– Mianie zaŭsiody cikavili sacyja-bijałahičnyja ekśpierymienty. Adnym ź pijanieraŭ hetaj spravy byŭ Illa Pryhožyn, nobieleŭski łaŭreat pa termadynamicy i rektar Brusielskaha ŭniviersitetu. Jon vyvučaŭ kalektyŭnych nasiakomych, u pryvatnaści, murašoŭ. I źviarnuŭ uvahu, što siarod rabočych murašoŭ jość łajdaki i pracavityja. Ich peŭnym čynam paznačyli i padzialili murašnik na dźvie častki. I ŭ toj ža praporcyi ŭ kožnaj z častak vyłučyłasia hrupa pracavitych i lanivych murašoŭ. Socyum ustojlivy, kali maje roznyja roli, – padsumoŭvaje vystupoŭca.
Na jaho dumku, jość žorstkija praviły isnavańnia socyuma, i ideja Boha i djabła adlustroŭvaje razumieńnie našymi prodkami taho, što hetyja praviły isnujuć. Baraćba za lidarstva i vyžyvańnie zastaniecca i ŭ budučyni.
– Jak tolki ŭ nas uźniknie raj, my prosta vymram, – pierakanany Pavieł Danejka.
Z vobłaści pakul, zdajecca, fantastyki, ale chto viedaje? Užo ŭ našym stahodździ bolšaja častka nasielnictva budzie žyć da 100 (a to i 200) hadoŭ. Praŭda, nijakaja piensijnaja sistema nie vytrymaje takoha doŭhažycharstva.
Nu i jakija razmovy pra budučyniu biez zhadvańnia słavutych 3D-pryntaraŭ? Pa słovach lektara, užo praz 5 – 10 hod hetyja pryłady buduć zvykłaj źjavaj dla nas. Fabryka stvarajecca dla vytvorčaści adnaho pradukta, a ZD-pryntar dazvalaje vypuskać absalutna roznuju pradukcyju z adnaho materyjału.
– Uzhadajcie internet 1995 hoda. Była technałohija, ale my jašče nie ŭmieli jaje vykarystoŭvać. Patrebny čas, kab adaptavać i pieraŭtvaryć jaje ŭ pracoŭnuju. Aŭtar adnaho z artykułaŭ skazaŭ, što ZD-pryntar siońnia – heta jak internet u 95-m hodzie.
«Rynkavuju ekanomiku stvarajuć ludzi z vysokim uzroŭniem davieru»
Na dumku Paŭła Danejki, značnaść łakalnaści z časam budzie ŭzrastać, tamu niepaźbiežny kanflikt pamiž centralnym aparatam i łakalnymi supolnaściami. A nakolki biełarusy zmohuć upisacca ŭ hety «łakalny śviet»?
– Jość adna prablema – uzrovień davieru pamiž ludźmi. Kaliści ŭ 1990-ch zdavałasia, što recept transfarmacyi sistemy prosty: my robim pryvatyzacyju, zdymajem usie barjery, abmiežavańni – napierad! Ale što rabili raby, kali paŭstavali? Jany adnaŭlali tuju ž sistemu. Dla taho, kab stvaryć inšuju sistemu, treba źmianić sistemu kaštoŭnaściaŭ. I adnym z važnych pakazčykaŭ źjaŭlajecca ŭzrovień davieru pamiž ludźmi, – zaznačaje lektar.
Pa jaho słovach, my žyli ŭ sacyjalistyčnym hramadstvie, «dzie kvitnieŭ dziki indyvidualizm, ale nam uvieś čas kazali, što my kalektyvisty». Usio žyćcio treba było chadzić šychtom i hałasavać adnahałosna. U sučasnym śviecie treba ŭmieć chutka abjadnacca, damovicca i pačać dziejničać – i biez davieru tut nikudy. I kali daviedacca, što samy vysoki ŭzrovień davieru ŭ skandynavaŭ, šviejcarcaŭ, anhłasaksaŭ, stanovicca zrazumiełym ich dabrabyt. Ideja prostaja: kab dasiahnuć indyvidualnych metaŭ, treba abjadnacca.
– Rynkavuju ekanomiku stvarajuć ludzi z vysokim uzroŭniem davieru, – dadaje hienieralny dyrektar biźnies-škoły IPM.
Naprykancy sustrečy Pavieł Danejka parazvažaŭ nad tym, chto stanie novaj elitaj u budučyni. Na jaho dumku, heta buduć cikaŭnyja ludzi, jakim chočacca pracavać ź infarmacyjaj.
– Heta nie ajcišniki. U maim razumieńni hetaj elitaj stanuć tyja, chto budzie pracavać navat tady, kali dla materyjalnaha zabieśpiačeńnia pracavać nie treba.
Kamientary