«Byvajuć vypadki, kali advakatam pa zakrytych spravach zabaraniajuć vyjezd z krainy. A što ich prasłuchoŭvajuć — heta peŭna», — kažuć pra abstanoŭku ŭ advakackim asiarodku. Na hetym tydni zatrymali adrazu troch abaroncaŭ. A ŭ jurydyčnych kansultacyjach davodziać novyja ŭkazańni pa palityčnych pracesach… Što ciapier adbyvajecca ŭ advakackich kołach?
Dniami čat «Biełaruskija advakaty» byŭ pryznany ekstremisckim farmavańniem. Jon źjaviŭsia ŭ vieraśni 2020 hoda, u toj čas tam było bolš za 200 udzielnikaŭ, paśla ich zastavałasia 150—170. Jašče da pryznańnia ekstremisckim čat byŭ vydaleny.
Cisk na advakataŭ uzmacniŭsia z hetaha hoda, dzielicca nazirańniami adzin z abaroncaŭ. Kožnyja paŭtara miesiaca zdarajucca abłavy suprać čarhovaj hrupy advakataŭ.
Pa jaho acenkach, za minuły hod kala 120 advakataŭ vyrašyli nie praciahvać svaju dziejnaść.
«Abstanoŭka vielmi napružanaja. Mnohija advakaty pracujuć u strachu i niaŭpeŭnienaści ŭ zaŭtrašnim dni. U takoj situacyi realizavać u naležnaj miery svaje paŭnamoctvy ŭ jakaści abaroncy pa kryminalnych spravach stanovicca ciažka, — kaža inšy surazmoŭca. —
Advakaty imknucca lišni raz nie ryzykavać svajoj licenzijaj i karjeraj. Tamu časta adbyvajecca faktyčna admova ad abarony pa «ekstremisckich spravach» pad roznymi padstavami. Mnohija advakaty imknucca pierasiedzieć hetyja smutnyja časy. Chto ŭ dekrecie, chto abmiažoŭvajučy siabie ŭ pracy. Niechta prypyniaje dziejnaść licenzii i zajmajecca inšymi spravami, pracuje jurystam u kampanii. Źjazdžajuć u asnoŭnym advakaty, jakim realna pahražaje ryzyka pryciahnieńnia da kryminalnaj adkaznaści za svaju prafiesijnuju dziejnaść».
U niekatorych kansultacyjach nastojvajuć, kab advakaty nie brali palityčnyja spravy, abo nie dapuskajuć da ich asobnych abaroncaŭ, u kim nie da kanca ŭpeŭnieny, zaŭvažaje inšy juryst.
«Ciapier užo pazbaŭleńnie licenzii ličycca niadrennym zychodam, pakolki pačaścilisia vypadki advolnych zatrymańniaŭ advakataŭ i pryciahnieńnia ich da adkaznaści pa nadumanych padstavach», — kaža adzin z surazmoŭcaŭ.
Na hetym tydni zatrymali adrazu troch advakataŭ.
Michaiła Makarava, jaki abaraniaŭ u sudzie palitviaźnia Mikitu Dranca pa spravie «Revalucyjnaha dziejańnia», i jaho žonku, taksama abaroncu, Viktoryju Hulkovu aryštavali na 15 sutak — nibyta za raspaŭsiud ekstremisckich materyjałaŭ (artykuł 19.11 KoAP). Zatrymali taksama advakatku Nastaśsiu Sahanovič. Siłaviki paviedamlali, što jana i Makaraŭ byccam abvinavačvajucca ŭ pieradačy «ekstremisckim» telehram-kanałam piersanalnych danych supracoŭnikaŭ HUBAZiK, SK, prakuratury i sudździaŭ, jakija razhladali kryminalnuju spravu «Revalucyjnaha dziejańnia».
U pačatku vieraśnia byŭ zatrymany advakat Uładzimir Anhielski. Jon abaraniaŭ advakata Vitala Brahinca, jakoha trymajuć na Vaładarcy pa «narodnym» artykule 342.
Čamu pazbaŭleńnie licenzii paličyli niedastatkovym? Takaja miera ž faktyčna vyklučaje advakata z udziełu ŭ sudach.
«Heta nie zabiaśpiečvaje dastatkovuju łajalnaść», — miarkuje juryst.
Ułady chočuć dabicca, kab advakaty vykonvali rolu statystaŭ u pracesach, ablahčali im zadaču. «Ja daŭno čakaŭ, što budzie niejkaja «sprava jurystaŭ», i navat ździŭleny, što da hetaha nie dajšło».
Inšy advakat tłumačyć tym, što ŭłady chočuć davieści, što abaroncy surjozna parušajuć zakon.
U jurydyčnych kansultacyjach Minska zahadčyki davodziać novyja ŭkazańni ad Miniusta. Zapužvajuć, što zatrymańni praciahnucca. Pa palityčnych spravach zabaraniajuć «pieraškadžać» śledstvu — pisać skarhi, spračacca sa śledčymi. Za skarhi pahražajuć pazbaŭlać licenzii.
«Kali budziecie zaminać śledstvu — sami budziecie vinavatyja», — kažuć advakatam.
Pa astatnich spravach pryncypy pracy mianiać nie prymušajuć.
Mnohija admaŭlajucca brać spravy pa linii KDB
Ciapier u krainie kala 1100 advakataŭ pracujuć pa kryminalnych spravach. Kolki ź ich hatovy brać palityčnyja? «Dumaju, kala 10 pracentaŭ», — aceńvaje adzin z advakataŭ. Inšy nazyvaje ličbu jašče mienšuju — 50—60 čałaviek.
«Kali da mianie źviartajucca i prosiać padkazać advakata, ja navat nie viedaju, kaho mahu prapanavać», — kaža abaronca.
Mnohija admaŭlajucca brać spravy pa linii KDB.
«Dakładna składaniej znajści abaroncu na spravy, źviazanyja z «dziaržaŭnaj zdradaj» — prablema ŭ tym, što takija spravy zaŭsiody zakrytyja, advakaty pa takich spravach adčuvajuć istotny cisk, napeŭna, ich prasłuchoŭvajuć (a mabyć, i sočać niejkim inšym sposabam). Byvajuć vypadki, što advakatam pa takich spravach zabaraniajuć vyjezd z krainy,
— kaža adzin ź jurystaŭ. — Pa inšych palityčnych spravach jakoj-niebudź istotnaj hradacyi, padajecca, nie isnuje»
«U toj ža čas advakat nie maje prava admović u jurydyčnaj dapamozie z takoj pryčyny, taksama jak i doktar nie moža admović u dapamozie pacyjentu. Prablema ŭ tym, što za hetym surjeznym parušeńniem zakona i pravił prafetyki kalehii advakataŭ nie sočać i advakataŭ da adkaznaści nie pryciahvajuć pa zrazumiełych pryčynach», — dadaje jon.
Tyja advakaty, chto abaraniaje palitviaźniaŭ, kažuć, što admovicca im nie dazvalaje prafiesijnaja etyka i pryncypy prafiesii.
Pa administracyjnych spravach, dzielicca adzin z abaroncaŭ, ludzi da advakataŭ ciapier amal nie źviartajucca.
«Ciapier «sutki» čaściej vykarystoŭvajuć jak padstavu dla ŭtrymańnia pad vartaj, kab vybić patrebnyja pakazańni pa kryminalnaj spravie», — ličyć advakat.
Jon pryznajecca, što jość niedavier da niekatorych abaroncaŭ, jakija biarucca za palityčnyja spravy.
«Padazraju, što chtości supracoŭničaje sa śledstvam — śviadoma ci praz zapužanaść. Niekatoryja nie viedajuć, jakimi srodkami možna karystacca pry abaronie ci bajacca imi karystacca. Dyj roznyja ludzi jość siarod advakataŭ — sustrakajucca chabarniki, byłyja supracoŭniki prakuratury.
Dla mianie dziŭna, kali ludzi pryznalnyja pakazańni dajuć ci advakat pahadžajecca z abvinavačvańniem».
Byvajuć vypadki, dzielicca surazmoŭca, kali dziažurny advakat ciśnie na klijenta bolš, čym śledčy.
«Ja starajusia ŭ takoje nie vieryć i bačyć dobraje va ŭsich kalehach, ale ž takoje moža być, i nie tolko z pryznačanymi za košt dziaržavy advakatami, — miarkuje inšy surazmoŭca. — Bajusia, čto dakładny adkaz na pytańnie my daviedajemsia tolki paśla pieramien u Biełarusi».
«Abaronca» moža paraić poŭnaje supracoŭnictva, pryznańnie viny, zakładańnie inšych ludziej»
Pra składanaści pošuku advakataŭ dla palitviaźniaŭ raskazvaje zasnavalnica inicyjatyvy pa padtrymcy palitviaźniaŭ Dissident.by Maryna Kasinierava:
«Šmatlikich advakataŭ, jakija abaraniali palityčnych źniavolenych, pazbavili licenzii, heta pieršaja pryčyna, čamu składana znajści čałavieka, jaki mienavita budzie abaraniać, a nie ŭstanie na bok śledstva. Bo časta ludzi sutykajucca ź situacyjaj, što advakackuju licenziju majuć byłyja śledčyja ci ludzi, jakija davoli pryjazna staviacca da palityki Łukašenki. I heta, biezumoŭna, robić horš źniavolenamu.
Taki «abaronca» moža paraić poŭnaje supracoŭnictva, pryznańnie viny, zakładańnie inšych ludziej, pazbaŭleńnie spravy «palityčnaści» (kali rajać kazać, što ŭčynak byŭ vyklučna chulihanski i nie mieŭ palityčnaj padaploki). Usio heta supiarečyć pravam čałavieka.
Druhaja vialikaja prablema — heta aryšt advakataŭ, što kaža pra toje, što reakcyja budzie iści dalej i ŭzmacniać represii, bo na siońnia niebiaśpiečna navat abaraniać represavanych, nie kažučy pra inšuju dziejnaść.
Ale ŭsio ž jość tyja ludzi, jakija praciahvajuć svaju dziejnaść, a taksama jość advakaty, jakija ščyra i sumlenna vykonvajuć svaju pracu, sprabujučy dapamahčy. Ja by prasiła svajakoŭ represavanych nie maŭčać, a jak minimum dzialicca infarmacyjaj z pravaabarončymi arhanizacyjami i inicyjatyvami, kab my mahli zafiksavać usie parušeńni, nadać jurydyčnuju kansultacyju i dapamahčy pa miery mahčymaściaŭ. Maŭčańnie hraje na ruku tolki śledstvu, u toj čas kali čałaviek pazbaŭlajecca samaha nieabchodnaha — salidarnaści i padtrymki zvonku».
Kamientary