Čały pra ekanomiku: Niešta nie ŭźlataje «dalniaja duha», vidać, jana nadta dalniaja
Ekanamist Siarhiej Čały razvažaje pra sumnyja tendencyi ŭ biełaruskim handli.
Rost zaležnaści ad Kitaja
Ekanamist Siarhiej Čały ŭ novym vypusku svajoj prahramy «Čały: Ekanomika» źviartaje ŭvahu na admoŭny bałans źniešniaha handlu tavarami. Tolki za śniežań 2024 hoda jon upaŭ na čverć u paraŭnańni sa studzieniem-listapadam.
Tak, kali za 11 miesiacaŭ admoŭny bałans byŭ na ŭzroŭni minus 4 miljardy 242 miljony dalaraŭ, to na kaniec minułaha hoda, pa aficyjnaj statystycy, jon skłaŭ minus 5 miljardaŭ 372 miljony dalaraŭ. U paraŭnańni z 2023 hodam ekspart upaŭ amal na 9%.
Čały źviartaje ŭvahu, što heta adbyvajecca za košt handlu z krainami pa-za SND. «Niešta nie ŭźlataje «dalniaja duha», vidać, jana nadta dalniaja», — zaŭvažaje ekanamist.
Na pohlad ekśpierta, my ciapier nazirajem pačatak tendencyi, jakaja raniej pačałasia ŭ Rasii. Rynak krainy pastupova zapaŭniajuć kitajskija vytvorcy. Tak, biełaruskija pieravozčyki stali nabyvać zamiest pradukcyi MAZ kitajskija mikraaŭtobusy Zhongtong.
U Rasii, jak zaŭvažaje Čały, upieršyniu za minuły hod na pieršym miescy pa prodažach novych ciažkich kamiercyjnych transpartnych srodkaŭ (HCV) apynuŭsia kitajski vytvorca Sitrak, jaki apiaredziŭ KamAZ.
«Spačatku vy karystajeciesia prosta ad biazvychadnaści kitajskim zapčastkami, potym kitajcy adčuvajuć mocnuju rynačnuju ŭładu na tvaim ułasnym rynku. (…) I ty ničoha Kitaju skazać nie možaš, bo ty całkam ad jaho zaležyš», —
davodzić Čały i zaŭvažaje, što praz sankcyi Kitaj pierastaŭ inviestavać u sumiesnuju vytvorčaść u Rasii. Zamiest hetaha jon pierajšoŭ na prodaž aŭtatranspartnych srodkaŭ ułasnaj vytvorčaści.
«Roŭna takaja ž historyja adbyvajecca i na biełaruskim rynku. My raskazvajem, što biez stankoŭ, jakija my atrymlivajem z Kitaja, biez zapčastak, ź jakich my heta ŭsio źbirajem, biez tranśfieru kitajskich technałohij u nas ničoha nie pracuje. A potym vyśviatlajecca, što MAZ my zrabili, ale aŭtobusy budziem zakuplać kitajskija», — davodzić Čały.
Analityk źviartaje ŭvahu na toje, što dola Rasii ŭ ahulnym handli Biełarusi nabližajecca da 65-70% i tłumačyć sapraŭdny stan rečaŭ: «Vy zaležycie ad ruskaha rynku, jaki całkam zaležyć ad kitajskaha».
Ajčynny vytvorca zdaje pazicyi i va ŭnutranym handli
«Biełarusy ŭsio čaściej vybirajuć jeŭrazijskaje», — źviartaje ŭvahu Čały na zahałovak navin ab unutranym handli ŭ praŭładnym vydańni. «Ja prosta ŭjaŭlaju sabie biełarusa, jaki prychodzić u kramu i kaža: «Skažycie, a jeŭrazijskaje ŭ vas što-niebudź jość?»
Nasamreč, davodzić analityk, va ŭnutranym handli nazirajecca čarhovy admoŭny rekord. Pa vynikach 2024 hoda, udzielnaja vaha prodažu tavaraŭ ajčynnaj vytvorčaści arhanizacyjami handlu skłała 56,4%, u tym liku charčovych — 76,3%, niecharčovych — 37,3%.
U paraŭnańni z 2023-m dola biełaruskich tavaraŭ u prodažach źniziłasia na 3%. U tym hodzie jana była 59,5%.
Takoje padzieńnie za hod vyhladaje dziŭnym, uličvajučy toje, što zachodni impart źmianšajecca. «Zdavałasia, prychodź, i zajmaj nišy, jakija vyzvalilisia».
Što ŭłady majuć na ŭvazie pad «jeŭrazijskim», nieviadoma. Mahčyma, miarkuje Čały, heta tavary rasijskaj i kitajskaj vytvorčaści. Pa statystycy, rost roźničnaha prodažu pa hrupie kampanij, u jakuju ŭvachodziać bujnyja markietpłejsy z rasijskim i kitajskim kapitałam, za 11 miesiacaŭ 2024 hoda skłaŭ biez małoha 36%.
«A što vy chacieli, kali vašy cenavyja abmiežavańni na ich nie dziejničajuć? U ich možna malavać lubuju ŭvachodnuju canu i atrymlivać lubuju nacenku ŭžo ŭnutry Biełarusi», — zaŭvažaje ekanamist.
Kamientary