«Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam! Adpačynku niama na vajnie!» Apakaliptyčny vierš navodzić žach na tyktok
Vierš z-za svajho psichałahičnaha efiektu doŭhi čas vykarystoŭvaŭsia dla padrychtoŭki elitnych sałdat da ŭmoŭ pałonu i katavańniaŭ. Raspaviadajem, što za jon.
U tyktoku šyrycca zapis, u jakim mužčynski hołas pa-anhlijsku rytmična nazyvaje liki i paŭtaraje adny i tyja ž słovy i cełyja radki raz za razam: «Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam! Adpačynku niama na vajnie!» Z kožnaj čatyrochradkovaj strafoj hołas mužčyny stanovicca ŭsio bolš hučnym i rospačnym, urešcie ledź nie zryvajučysia na isteryčny kryk.
Źmiest vieršu i jaho padača idealna pieradajuć adčuvańnie vajny, jaje žachaŭ i biezvychodnaści. Mnohija kamientatary pryznajucca, što ad hetaha zapisu ŭ ich murašy pa skury biehajuć i zastajecca adčuvańnie nabližeńnia kancu śvietu. «Hučyć jak Treciaja suśvietnaja».
Šypieńnie, tresk i chrypy, čutnyja ŭ zapisie, heta nie stylizacyja pad daŭninu — zapis sapraŭdy vielmi stary. Vierš u vykanańni amierykanskaha akciora Tejłara Chołmsa byŭ zapisany jašče ŭ 1915 hodzie. A sam tekst na dziesiacihodździe starejšy.
Chołms začytvaje vierš «Boty» (Boots), napisany pad uražańniem ad anhła-burskaj vajny 1899-1902 hadoŭ paetam i piśmieńnikam Redźjardam Kiplinham, aŭtaram suśvietna znakamitych ramanaŭ «Kniha džunhlaŭ» i «Kim».
Impieryjalistyčnaja vajna
Niezadavolenyja palitykaj uładaŭ u zachoplenaj Vialikabrytanijaj Kapskaj kałonii, u tym liku admienaj rabstva, jakaja ŭ adzin momant razaryła miascovych fiermieraŭ-hałandcaŭ (abo inakš buraŭ), jany ŭ 1830-ja masava pačali pakidać jaje miežy, stvarajučy svaje ŭłasnyja burskija respubliki na adabranych u karennaha nasielnictva ziemlach.
U 1867 hodzie na ziemlach buraŭ znajšli radoviščy ałmazaŭ, a ŭ 1886 hodzie — zołata. Siudy z brytanskich kałonij paciakli emihranty, u čyich rukach skancentravałasia zdabyča hetych resursaŭ, pramysłovaść i handal. Chutka brytancaŭ stała tak šmat, što jany pačali patrabavać źnižeńnia vysokich padatkaŭ, uviedzienych dla ich burami, pryznańnia anhlijskaj movy roŭnaj niderłandskaj i prava nieluteranam zajmać dziaržaŭnyja pasady.
Niahledziačy na toje, što amal usie patrabavańni pad ciskam Brytanii byli vykanany, impieryja pad markaj dapamohi suajčyńnikam, jakija pakutujuć ad biaspraŭja, raźviazała suprać burskich respublik kryvavuju zachopnickuju vajnu. Da vieraśnia 1900 hoda rehularnaja vajna była skončana, ale bury pierajšli da partyzanskaj taktyki. Kab praduchilić dapamohu miascovaha nasielnictva partyzanam, brytanskija ŭłady sahnali pałovu biełaha nasielnictva, kala 200 tysiač čałaviek, u łahiery, dzie prynamsi 26 tysiač zahinuli ad hoładu i chvarob. Mienavita ŭ čas anhła-burskaj vajny źjaviŭsia termin «kancentracyjny łahier».
Redźjard Kiplinh z 1898 hoda štohod pryjazdžaŭ u Paŭdniovuju Afryku na zimnija vakacyi razam z žonkaj. Staŭleńnie da Kiplinha siońnia nieadnaznačnaje, bo ŭ svaich pohladach jon prytrymlivaŭsia impieryjalizmu, kałanijalizmu i rasizmu. I choć u anhła-burskaj vajnie biełyja zmahalisia suprać inšych biełych ludziej, «Paet Impieryi» prychilna pastaviŭsia da brytanskaj ahresii, pisaŭ vieršy ŭ padtrymku vojska.
Zrešty jahony vierš «Boty», upieršyniu apublikavany ŭ 1903 hodzie ŭ zborniku «Piać nacyj», akazaŭsia vyšejšym za aŭtara. Vidać, jon byŭ zadumany jak uschvaleńnie stojkaści vytrymki brytanskaj piachoty, sałdaty jakoj vymušany byli tydniami maršyravać biez kankretnaha punkta pryznačeńnia i varjacieli ad hetaha rytmu. Raiłasia čytać pieršyja čatyry słovy kožnaha słupka pavolna, dva słovy za siekundu, kab adpaviadać rytmu botaŭ sałdat. Ale atrymaŭsia całkam antyvajenny tvor pra pakutlivuju i biessensoŭnuju vajnu.
Jak pryhadvajuć niekatoryja vajskoŭcy, u pryvatnaści Uord Kerał, vieteran Vajenna-marskoha fłotu ZŠA, jany nikoli nie zabuduć hety vierš Kiplinha. Reč u tym, što zapis vierša «Boty» vykarystoŭvaŭsia ŭ škole SERE, stvoranaj kab navučyć amierykanskich vajskoŭcaŭ, jak vyžyvać, kali jany buduć schopleny i padvierhnuty katavańniam. Vajskoŭcaŭ, jakija prachodzili navučańnie, zakryvali ŭ maleńkaj kamiery, dzie šmat razoŭ paŭtarali hety vierš, jaki čytaŭsia strašnym hołasam.
Novaja cikaŭnaść
Novuju papularnaść siońnia vierš u vykanańni Chołmsa nabyŭ praz toje, što hety zapis vykarystali ŭ trejlery budučaha postapakaliptyčnaha filma «28 hadoŭ paśla», jaki raspaviadaje pra vyžyvańnie na terytoryi byłoj Vialikabrytanii, jakuju paraziŭ vielmi zarazny «virus lutaści».
Adtul zapis pierakačavaŭ u tyktok. Karystalniki sacsietki vykładajuć roliki, u jakich hety huk supravadžaje jak kadry realnych vojnaŭ, tak i razburalnyja kanflikty ŭ mastackich tvorach.
Papularny taksama ruskamoŭny varyjant, zapisany rasijskim dyktaram Antonam Kirejevym. Ruski pierakład vierša, jaki atrymaŭ nazvu «Pył», byŭ vykanany ŭ 1922 hodzie paetkaj Adaj Anaškovič-Jacynaj, jakaja pachodziła ź biełaruskaha šlachieckaha rodu Anaškovičaŭ hierba «Jacyna», što vyjšaŭ ź Pinskaha pavieta. U čas vajny jaho pakłali na muzyku, dadaŭšy niekalki kupletaŭ, stylizavanych pad Kiplinha.
Biełaruski pierakład
Rolikaŭ z hetym vieršam pa-biełarusku pakul niama. Tym nie mienš jaho biełaruski pierakład isnuje. «Boty» z anhlijskaj movy pierakłaŭ paet i pierakładčyk Jaŭhien Mikłašeŭski. Publikujem jaho pierakład całkam:
Boty
Piachota ŭ Afrycy
Raz — dva — raz — dva — my idziem pa Afrycy.
Stuk — hruk — stuk — hruk tak vakoł i čujecca.
(Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam!)
Adpačynku niama na vajnie!
Siem — dvanaccać — šeść — čatyry
Adzinaccać — dvaccać dzieviać mil ažno.
piać — šasnaccać — tolki ŭčora tryccać try.
(Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam!)
Adpačynku niama na vajnie!
He — nie — nie — nie — nie hladzi napierad ty.
(Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam!)
He hladzi, inakš mižvoli ty varjatam zrobišsia
I adpačynku niama na vajnie!
Lepiej — dumaj — dumaj — dumaj — ty pra niešta inšaje.
O — Boh — nie — daj ty nam stać varjatami.
(Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam!)
Adpačynku niama na vajnie!
Raz — dva — try — čatyry — patrantašy poŭnyja.
Ličyš nie źbivajsia ź liku, prapadzieš pad botami.
(Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam!)
Adpačynku niama na vajnie!
Choład — hoład — stoma — smaha — možna niejak vytryvać.
Tolki nielha — nielha — nielha z hetym rucham zvyknucca.
Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam
I adpačynku niama na vajnie!
Jak — dzień — siak — tak — bačyš pobač niekaha,
Nu a nočču — nočču — nočču — tolki tupat čujecca.
Boty — boty — boty — boty ruchajucca z tupatam.
Adpačynku niama na vajnie!
Tydniaŭ — šeść — takoha — piekła — i skažu pa ščyraści:
Piekła — nie — katły i čerci, nie smaha i połymia.
Heta boty — boty, boty, što prachodziać z tupatam.
I adpačynku niama na vajnie!
«Naša Niva» — bastyjon biełaruščyny
PADTRYMAĆ
Kamientary