Miru nie byvaje biez achviaraŭ? Sieryjał pra lichalećcie ŭ Paŭnočnaj Irłandyi padvodzić da niaprostych dylemaŭ — jak dabicca niezaležnaści
Amierykanska-irłandski sieryjał «Ničoha nie kažy» (Say nothing) raskazvaje pra adnu z samych zmročnych staronak u historyi Paŭnočnaj Irłandyi — tak zvanaje «lichalećcie» 1970-ch—1980-ch, čas supraćstajańnia pamiž irłandskimi katolikami z adnaho boku i z pratestantami i brytanskimi vojskami z druhoha.
U 1921 hodzie pavodle mirnaha pahadnieńnia vostraŭ Irłandyja byŭ padzieleny na dva rehijony: bolšy — Irłandskaja svabodnaja dziaržava (jakaja potym stała całkam niezaležnaj Irłandyjaj), mienšy — Paŭnočnaja Irłandyja ŭ składzie Vialikabrytanii. Irłandcy-katoliki ŭ Paŭnočnaj Irłandyi praciahvali zmahańnie za dałučeńnie rehijona da Irłandyi. Kolkaść katolikaŭ, jakija byli za niezaležnaść, usiaho na niekalki pracentaŭ pieravyšała kolkaść pratestantaŭ, jakija zbolšaha byli junijanistami — prychilnikami idei zastacca ŭ składzie Brytanii.
U kancy 1960-ch — pačatku 1970-ch kanflikt abvastrajecca. Mirnyja mietady ni da čaho nie pryviali, u studzieni 1970 hoda zdarajecca čarhovaja «kryvavaja niadziela» — rasstreł mirnaj demanstracyi katolikaŭ, kali zahinuli 14 čałaviek.
Hramadstva chutka radykalizujecca, rej pačynaje vieści vajenizavanaje kryło Irłandskaj respublikanskaj armii (IRA), jakoje zaklikaje da hvałtoŭnych mietadaŭ baraćby.
U asnovie sieryjała ad Hulu dakumientalny biestsieler Patryka Radena Kifa «Ničoha nie kažy: praŭdzivaja historyja zabojstva i pamiaci ŭ Paŭnočnaj Irłandyi». Kif napisaŭ knihu, bazujučysia na intervju byłych udzielnikaŭ IRA. U sieryjał dadadzienyja niekatoryja siužetnyja linii.
Jak možna dabicca pieramohi, pieramovami i kampramisami ci vajnoj i teraktami? I čaho kaštuje čałaviečaje žyćcio — svajo i čužoje, kali havorka idzie pra niezaležnaść ad impieryi?
Hieroja sieryjała sprabujuć dać adkaz na hetyja pytańni. Pryčym ich pazicyja nie zastyłaja ŭ marmury — jana moža kardynalna źmianiacca ŭ zaležnaści ad abstavinaŭ. Ramany Pratasievičy i Dzianisy Mieljancovy byli i tady. A ich siabram zastajecca tolki hadać, što ž stała pryčynaj rezkaha pieraabuvańnia ŭ pavietry — pieraasensavańnie žyćcia, damoŭlenaść z vorahami ci niešta jašče. I chto tady hieroj, a chto zdradnik, kali ŭsio źmianiajecca?
Asnoŭnaja siužetnaja linija raskazvaje pra dźviuch 16-hadovach siaścior — ruduju Dołars (mienavita tak, nie Dałores) i čarniavuju Meryen.
Ich baćka — idejny zmahar za niezaležnaść — vosiem hadoŭ pravioŭ u turmach, maci — paru tydniaŭ, a ciotka straciła ŭ zmahańni z Brytanijaj vočy i ruki. Usie jany nie vierać u mirnyja pieramieny i sprabujuć pieradać svaje kaštoŭnaści dzieciam.
Tyja spačatku nastrojenyja idealistyčna, ale surovaja praŭda žyćcia prymušaje i ich uklučycca ŭ dziejnaść IRA.
Spačatku siostry zajmajucca vałanciorstvam, ale jość i brudnyja zadańni. Naprykład, advozić dalej ad brytanskich vačej zdradnikaŭ — tych, kaho žorstkim źbićciom abo hrašyma Łondan pieraciahnuŭ na svoj bok — i vykonvać prysud. A zdradnika padčas vajny čakaje tolki adzin los — śmierć.
Urešcie siostry pierachodziać da bajavych zadańniaŭ — naloty na banki, miniravańnie mašyn… Hinuć brytanskija sałdaty, palicejskija, ale i mirnyja žychary.
Hety film pra toje, jak žyćcio robić dziaŭčat-idealistak cyničnymi i biaźlitasnymi. Niekalki razoŭ u filmie hučyć fraza: «Miru biez achviar nie byvaje». Ale ŭsie jany zmahajucca za śviatuju metu — abjadnanuju Irłandyju.
Za vybuchi ŭ Łondanie siaścior adpraŭlajuć u turmu, jany abviaščajuć haładoŭku, jakuju trymajuć 202 dni. Cikavy siužetny pavarot: dziaŭčaty pieratvarajucca ŭ tych, kamu budzie spačuvać uvieś Łondan — bo jak možna nie paškadavać takich simpatyčnych terarystak? Ale ci dabjucca jany čahości hetaj źniasilvajučaj haładoŭkaj?
Razvahi Dołars i Meryen u źniavoleńni — važnaja linija sieryjała. Ci nie pamylilisia jany, kali pramianiali asabistaje na hramadskaje i pryśviacili žyćcio IRA? I ci pieramahli jany, zrabiŭšy mienavita taki vybar? Dylema, jakuju mohuć krucić u hałavie i biełaruskija palitviaźni — siarod jakich niama terarystaŭ, tamu prostaj paraleli niama. Ale jość ludzi, jakija pastavili na kon usio. Zvonku moža padacca, što jany prajhrali. Ale kali budzie finiš hetaj hulni, kab padvieści vynik?
Ale historyja Dołars i Meryen — nie adzinaja siužetnaja linija. Chto z bajavych lidaraŭ IRA vyrašyć pierajści na prymirenčyja pazicyi i paličyć, što za ŭładu treba zmahacca ŭ parłamiencie, a nie z vybuchoŭkaj u rukach? I ci ŭdasca ŭ takim vypadku schavać usie staryja škilety ŭ šafie?
Adkazy daje nie tolki sieryjał, ale i samo žyćcio, bo «Ničoha nie kažy» zasnavana na realnych padziejach.
Za 30 hadoŭ kanfliktu ŭ Paŭnočnaj Irłandyi zahinuli bolš za 3500 čałaviek: 1123 siłaviki, 394 paramilitarnyja prychilniki Irłandyi, 151 paramilitarny prychilnik Brytanii, a taksama 1854 mirnyja žychary.
Ale ciapier na čale Paŭnočnaj Irłandyi ŭpieršyniu stajać nacyjanalisty z partyi «Šyn Fiejn» («My sami») — dzieci ŭdzielnikaŭ IRA. I značyć, nieŭzabavie moža źjavicca realny šaniec na ŭźjadnańnie ź Irłandyjaj, nie vajennaje, a mirnaje.
Miru biez achviar nie byvaje?
«A samaja zapavietnaja mara taty — kab dziadzia Čaŭšesku narešcie pamior». Cudoŭny navahodni film ad rumynskaha režysiora
Siostry pa-nad siastrynstvam. Jakim atrymaŭsia ambicyjny sieryjał «Dziuna: Praroctva»
Čym cikavaja «Emilija Pieres» — samy dzivacki film z favarytaŭ «Oskara»
«Emilija Pieres», «Brutalist», «Anora», «Płyń». Nazvali naminantaŭ na «Oskar»
Kamientary